Stopa procentowa jest to koszt kapitału inaczej cena jaka przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym na określony czas koszt ten wyrażony jest zazwyczaj jako procent od pożyczonej sumy i mierzony jest w ujęciu rocznym. Istota stopy procentowej jest najważniejszym a zarazem kluczowym czynnikiem w analizie makroekonomicznej oraz parametrem na rynkach finansowych. Inaczej mówiąc stopa procentowa to cena pozyskiwania pieniędzy dla kredytobiorcy lub aktywów o dużej płynności, natomiast dla inwestora finansowego lub kredytobiorcy stopa procentowa jest wynagrodzeniem za rezygnacje z dysponowania kapitałem. Ponieważ w tym czasie rezygnuje z bieżącej konsumpcji lub innej inwestycji. Stopę procentową można rozpatrywać w kategoriach stopy zwrotu kapitału, ponieważ porównuje tę zapłatę z możliwymi zyskami z innych inwestycji.
Stopa procentowa - podział.
Wyróżniamy trzy główne kategorie podział stóp procentowych:
- Czystą stopę procentową – jest to przychód, którego można się spodziewać w przypadku inwestycji z brakiem ryzyka i inflacji,
- realną stopę procentową – czyli normalna stopa procentowa pomniejszona o oczekiwaną stopę inflacji. W związku z tym, że nie uwzględnia inflacji jest to rzeczywista miara kosztu pozyskania kapitału pożyczkowego,
- rynkową( normalną) stopę procentową- czyli całkowita płatność, której można oczekiwać z tytułu udzielonej pożyczki i zawiera ona czystką stopę procentową, koszty ryzyka inwestycyjnego oraz oczekiwaną stopę przyszłej inwestycji.
Ustalane stopu banku centralnego przez Rade Polityki Pieniężnej ( RPP) dla transakcji realizowanych z bankami komercyjnymi. Określa się je jako podstawowy instrument polityki fiskalnej realizowanej przez bank centralny (w Polsce jest to NBP). Poziom tych podstawowych stóp procentowych wpływa na wysokość oprocentowania transakcji realizowanych na rynku depozytowo-kredytowym, pieniężnym oraz na oprocentowanie transakcji banków komercyjnych osobami fizycznymi oraz z przedsiębiorstwami, Wzrost tych stóp procentowych powoduje wzrost wszystkich pozostałych stóp procentowych, które dotyczą transakcji finansowych w gospodarce. Stopy procentowe ustalane przez RPP mają duży wpływ na sferę realną gospodarki Spadek stóp procentowych powoduje ożywienie gospodarki, natomiast odwrotnie jest przy ich wzroście. Bank centralny może wpływać na wielkość obiegu pieniężnego, zatrudnienie, produkcję czy stopę inflacji poprzez zmiany stóp procentowych.
Rynkowe stopy procentowe inaczej stopy kredytów międzybankowych. Określa się tak oprocentowanie kredytów i depozytów udzielanych lub przyjmowanych przez banki klientom albo od klientów spoza sektora bankowego. Odnosi się do nominalnych stóp procentowych, oraz posługuje się także pojęciem realnej stopy procentowej oraz efektywnej stopy procentowej ( uwzględniającej częstotliwość naliczania odsetek oraz stopę podatku od zysków kapitałowych). Odzwierciedlają rzeczywistą cenę pieniądza na rynku międzybankowym. W oparciu o stopy rynkowe, banki posługują się stopą podstawową, na podstawie której wyliczają oprocentowanie kredytów i depozytów.