Bezrobocie to niemożność znalezienia pracy zarobkowej przez ludzi w wieku produkcyjnym, zdolnych i chętnych do pracy oraz aktywnie jej poszukujących. Bezrobotni stanowią więc część ludności w wieku produkcyjnym.
Rozmiary bezrobocia zależą od trzech czynników:
- Współczynnika aktywności zawodowej,
- liczy ludności w wieku produkcyjnym,
- rozmiarów zatrudnienia.
Opisują i analizując sytuację na rynku pracy używa się najczęściej wielkości zwanej stopą bezrobocia. Jest to wyrażony w procentach stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej. Na podstawie tego wskaźnika wiadomo jaka część zasobów pracy stanowią bezrobotni.
Aby być uznanym za bezrobotnego trzeba spełniać trzy warunki:
- Aktywnie poszukiwać pracę,
- pozostawać bez pracy,
- być zdolnym do pracy.
W Polsce za bezrobotnego uważa się osobę zdolną do pracy i gotową do jej podjęcia w ramach stosunku pracy, w pełnym wymiarze czasu pracy pozostającą be pracy i nie uczącą się w szkole z wyjątkiem szkół wieczorowych i zaocznych o ile podjęła naukę w szkole wieczorowej lub zaocznej w okresie zatrudnienia jeżeli:
- Kobieta nie ukończyła 60 lat, natomiast mężczyzna 65 lat
- ukończyła 18 lat
- nie nabyła prawa do emerytury
- nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlega ubezpieczeniu społecznemu z tytułu innej działalności
- będąc osobą niepełnosprawną może podjąć pracę co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy , jeżeli jest to uzasadnione sytuacją zdrowotną.
- osoba ta ani jej współmałżonek nie jest właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego.
Rodzaje bezrobocia.
- Bezrobocie frykcyjne ( przejściowe),
- bezrobocie strukturalne,
- bezrobocie globalne,
- bezrobocie przymusowe,
- bezrobocie dobrowolne,
- bezrobocie cykliczne,
- bezrobocie jawne,
- bezrobocie ukryte ( utajnione).
Wyróżnia się wiele różnych przyczyn występowania bezrobocia, gdyż jest to zjawisko bardzo złożone. Najpopularniejsze z nich to :
- Brak równowagi między kierunkami kształcenia uczelni i szkół wyższych, a zapotrzebowaniem na określone zawody na rynku pracy,
- automatyzacja- zastępowanie siły roboczej nowoczesnymi maszynami,
- nie dostosowanie struktury podaży do popytu pracy zgłaszanego przez pracodawców,
- restrukturyzacja, a co za tym idzie likwidacja niektórych działalności gospodarczych,
- całkowity spadek lub ograniczenie produkcji określonych towarów bądź wykonywania usług powodu braku zainteresowania ze strony konsumentów,
- zbyt duże obciążenia fiskalne przedsiębiorców,
- brak rozwoju gospodarczego w poszczególnych regionach kraju,
- likwidacja małych i średnich przedsiębiorstw, a szczególności przedsiębiorstw rodzinnych,
- zmiana siedziby firmy- przenoszenie się do innych miast województw itp,
- złe promowanie wolnych miejsc pracy przez instytucje pośrednictwa pracy,
- brak mobilności i dyspozycyjności pracodawców oraz osób bezrobotnych,
- brak chęci do podnoszenia kwalifikacji przez pracowników oraz osób bezrobotnych,
- brak chęci do podnoszenia kwalifikacji przez pracowników,
- nie umiejętność dostosowania się podmiotów gospodarczych do nowych zasad gospodarowania,
- brak wystarczających środków finansowych do przeciwdziałania bezrobociu,
- często niekorzystne zachowania związków zawodowych.