Ubezpieczony w systemie ubezpieczeń społecznych to osoba fizyczna, podlegająca co najmniej jednemu z czterech form ubezpieczenia: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu (ubezpieczenie na wypadek choroby i macierzyństwa) , wypadkowemu (ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych). Według podstawowego aktu prawnego, regulującego kwestię ubezpieczeń społecznych, Ustawy z dnia 3 października 1998 r. z późniejszymi zmianami, ubezpieczeniem obowiązkowym, w zakresie ubezpieczenia chorobowego, rentowego, emerytalnego i wypadkowego są osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy.Ubezpieczony, czyli pracownik jest objęty obowiązkowo wszystkimi czterema rodzajami ubezpieczeń, natomiast osoba, zatrudniona na podstawie umowy agencyjnej, umowy cywilnoprawnej, podlega ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe obowiązuje w tym przypadku w sytuacji, gdy ubezpieczony dobrowolnie decyduje się opłacać składkę na ubezpieczenie chorobowe. Analogicznie sytuacja przedstawia się w przypadku osób, prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, osób duchownych, pracowników Służby Celno - Skarbowej.
Ubezpieczeni, podlegający świadczeniom emerytalnym i rentowym, jednak nie zakwalifikowani do ubezpieczeń chorobowych i wypadkowych, to przede wszystkim osoby, przebywające na urlopie macierzyńskim, pobierające zasiłek macierzyński lub jego równowartość, osoby przebywające na urlopie wychowawczym, nie posiadające innego tytułu do pobierania renty bądź emerytury, lub innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych. Taka sama sytuacja występuje w przypadku osób, pobierających świadczenia pielęgnacyjne oraz członków rady nadzorczej przedsiębiorstwa, pobierających wynagrodzenie z tytułu pełnionej funkcji.
W przypadku, gdy nie jest się objętym ubezpieczeniami społecznymi, można dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Składki na ubezpieczenie chorobowe, można odprowadzać dobrowolnie tylko wtedy, gdy jest się objętym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym.