Deficyt budżetowy to ujemny stan salda finansowego danego podmiotu ekonomie. Występuję, gdy wydatki instytucji przekraczają jej dochód. Termin ten zazwyczaj odnosi się do budżetów rządów, chociaż osoby fizyczne, firmy i inne organizacje również mogą mieć deficyty.
Do czynników wpływających na rozwój deficytu budżetowego można zaliczyć:
• Politykę pobudzania wzrostu gospodarczego, a więc sytuację, gdy dany podmiot zwiększa poziom wydatków z równoczesnym obniżeniem podatków.
• Utrzymywanie w danym okresie czasu tego samego poziomu wydatków ze zbyt niską wartością budżetu.
• Zbyt szybki rozwój instytucji, ściśle związany ze zwiększeniem wydatków budżetowych w formie rozbudowy struktur administracji czy obsługi zewnętrznych zobowiązań, pomijając parametry dynamiki dochodów.
Doprowadzenie danej instytucji do deficytu budżetowego wymaga od ekonomistów znalezienia źródła finansowania problemu. Głównymi instrumentami, które mogą zostać wykorzystane do sfinansowania deficytu budżetowego są: pożyczki krótkoterminowe, kredyty bankowe, emisja papierów wartościowych bądź też w przypadku państwa – emisja pieniądza. W kontekście rządu państwowego, każdorazowy deficyt budżetowy zwiększa poziom długu państwowego.
Zarówno państwo, organizacja czy indywidualny podmiot gospodarczy może zostać ukarany, za doprowadzenie firmy czy instytucji do deficytu budżetowego. W takich okolicznościach, dochodzi do nałożenia kary finansowej. W skrajnych przypadkach dochodzi do ogłoszenia bankructwa. Jednak, większość instytucji stara się ograniczyć poziom deficytu i decyduje się na jedną z poniższych alternatyw:
- sprzedaż majątku,
- podniesienie podatków,
- ograniczenie wydatków.
- doprowadzenie do inflacji.
Negatywną konsekwencją, dla podmiotów, które walczą z deficytem budżetowym, jest spadek oceny obligacji. W takiej sytuacji, wzrasta oprocentowanie, a możliwość uzyskania pożyczki drastycznie maleje.