Cykl koniunkturalny jest to sytuacja występująca w gospodarce w dłuższym okresie, polegająca na wahaniach omawianych mierników ekonomicznych w oparciu o rosnącą krzywą trendu wzrostu gospodarczego.
Miernikami tymi mogą być wielkości takie jak PKB, nakłady inwestycyjne czy dochody ludności, ale też wynikające bezpośrednio z koniunktury zatrudnienie, relacja ekspert- import, nawet zyski przedsiębiorstw. Dobra koniunktura charakteryzuje się wzrostem dochodu, narodowego, wysoki poziomem zatrudnienia, dobrą relacją handlową również równowagą makroekonomiczną. Zła koniunktura charakteryzuje się wzrostem dochodu narodowego, wysokim poziomem zatrudnienia, dobrą relacją handlową oraz równowagą makroekonomiczną. Zła koniunktura charakteryzuje się natomiast spadkiem bądź stagnacją dochodu narodowego, spadkiem poziomu zatrudnienia, obniżaniem handlu zagranicznego. Podstawową miarą obrazującą wzrost gospodarczy jest tempo zmian sumy dóbr i usług krańcowych oraz ich jakości wyrażonych w postaci pieniężnej przypadających średnio na jednego mieszkańca w ciągu roku.
Wyróżnić można trzy rodzaje wzrostu gospodarczego:
- Wzrost gospodarczy przyspieszony – charakteryzuje się przyspieszonym wzrostem w kolejnych latach tempa wzrostu PKB.
- Wzrost gospodarczy malejący- charakteryzuje się zwolnionym tempem wzrostu PKB w kolejnych latach.
- Wzrost gospodarczy równomierny- charakteryzuje się stałym tempem wzrostu.
Cykle koniunkturalne są zjawiskiem stosunkowo nowym, zaczęły pojawiać się w gospodarkach zachodnich( amerykańskiej oraz brytyjskiej), należy odróżnić bowiem cykl koniunkturalnych od wcześniejszych zjawisk, mających podobne symptomy, takich jak wahania wskaźników ekonomicznych w gospodarkach opartych na rolnictwie itp.
Wahania koniunktury:
- Wahania sezonowe- związane ze zmianami aktywności gospodarczej w różnych porach roku,
- wahania cykliczne charakteryzują się czasowo powtarzającymi się spadkiem oraz ożywieniem koniunktury,
- trendy czyli zmiany długookresowe,
- wahania przypadkowe- to zmiany wynikające z występowania zjawisk losowych jak np. strajki czy klęski,
- cykle specjalne- odbywające się z pewną regularnością wahania produkcji żywca wieprzowego oraz np. demograficzne wynikające w wyżu i niżu urodzeń,
- cykle konsumpcyjne – zmiany popytu konsumpcyjnego wynikające z powtarzającego się co kilka lat zakupu dóbr trwałego użytku gospodarstw domowych,
- cykle polityczne powstają przez ingerencję władz która po objęciu władzy wprowadza zmiany niesprzyjające ożywieniu koniunktury, w miarę zbliżających się wyborów wprowadza się zmiany ożywiające koniunkturę w celu pozyskiwania elektoratu.
Cechy cyklu koniunkturalnego:
- Długość trwania,
- przełom,
- amplituda wahań,
- intensywność wahań,
- frazy i ich proporcje.
Cykle koniunkturalne, w zależności od ich częstotliwości( okresu od początku doza mknięcia cyklu) dzielą się na:
- Krótkie - cykle trwające dwa cztery lata, obejmujące wahania takich mierników jak ceny, zapasy w przedsiębiorstwach,
- średnie – obejmujące trwające 8-10 lat cykle Juglara, opisujące wahania bezrobocia, PKB, bezrobocia i inflacji oraz trwające 15-25 lat cykle Kuznetsa, które wynikają z akumulacji czynników wytwórczych,
- długie- trwające 40-60 lat cykle Kondratiewa, będące wynikiem ważnych odkryć i innowacji ( np. maszyna parowa- elektryczność- energia słoneczna),
- sezonowe- trwający rok cykl, odzwierciedlający sezonowe wahania aktywności gospodarczej, w dziedzinach takich jak turystyka i rolnictwo. Można uznać, że te cykle są najbardziej regularne.