Procedura budżetowania- jest to proces obejmujący planowanie i tworzenie oraz zatwierdzenie budżetu, również późniejszą kontrolę. Szczególnie skuteczne w przedsiębiorstwach, w których stosuje się decentralizację zarządzania, to pozwala na monitorowanie wykonania poszczególnych zadań i sprawowanie kontroli nad kierownictwem niższego szczebla.
Do funkcji budżetowania można zaliczyć m.in.:
-funkcję koordynacyjną która polega na powiązaniu działań realizowanych w różnych ośrodkach odpowiedzialności również i ujęciu ich w jednym spójnym budżecie, zapewnia ono zgodność celów poszczególnych ośrodków z celami całego przedsiębiorstwa,
-funkcje motywacyjną ma wywierający wpływ na menedżerów i pracowników ośrodków odpowiedzialności za dany budżet, tak by działania przez nich realizowane były odpowiednie w stosunku do celów przedsiębiorstwa,
-funkcję informacyjną polega ona na dostarczeniu menadżerom informacji o stopniu realizacji zadań w postaci okresowych budżetów, menadżerowie składają raporty kierownictwu wyższego szczebla, informując o stopniu wykonania budżetu, to stanowi podstawę oceny działalności poszczególnych ośrodków odpowiedzialności, w ten oto sposób zostaje zapewniona baza informacyjna niezbędna do zarządzania przedsiębiorstwem,
-funkcję kontrolną pozwala ona ocenić stopień zrealizowanych zadań, przeprowadza się trzy rodzaje kontroli: wstępną- podczas sporządzania budżetu; bieżącą- podczas realizowania budżetu; wynikową- po zakończeniu wykonania budżetu. I jest sto podstawą do przeprowadzenia analizy odchyleń.
Rodzaje budżetów:
W zależności od wielkości jednostki gospodarczej również jej działalności budżety można sklasyfikować według określonych kryteriów, ze względu na szabel zarządzania w przedsiębiorstwie wyróżniamy budżety:
- finansowe
- operacyjne
Ze względu na obszar funkcyjny wyróżniamy budżety:
- zapasów
- przychodów
- marketingowe
- kosztów
- inwestycji
- środków pieniężnych
- rachunku zysków oraz strat
- produkcji
Ze względu na horyzont czasowy wyróżniamy;
- krótkookresowe
- wieloletnie
Ze względu na stopień elastyczności:
- sztywne
- elastyczne
Ze względu na procesy realizowane w przedsiębiorstwie wyróżniane są budżety:
- krótkookresowe
- wieloletnie
Ze względu na zakres uczestnictwa kierownictwa niższego rzędu w przygotowywaniu budżetów wyróżniamy:
- budżety odgórne
- budżety oddolne
Ze względu na procesy realizowane w przedsiębiorstwie wyróżniamy budżety:
- procesów realnych
- procesów finansowych
Ze względu na jednostki miary wyróżniane są budżety :
- ilościowe
- wartościowe.
Metody budżetowania
Metody budżetowania pokazują jakie reguły należy stosować w trakcie tworzenia budżetu, przy wyborze odpowiedniej metody należy kierować się następującymi czynnikami. Sposobem tworzenia wartości pozycji budżetu i stopniem uczestnictwa pracowników różnych szczebli w procesie tworzenia budżetu i występuje siedem metod na które składają się:
- budżetowanie odgórne
- budżetowanie oddolne
- budżetowanie przyrostowe
- budżetowanie procentu do sprzedaży
- budżetowanie elastyczne
- budżetowanie stałe
- budżetowanie od zera.