Ekonomia instytucjonalna powstała w Stanach Zjednoczonych. Za punkt odniesienia w wyjaśnieniu procesów gospodarczych przyjmowała instytucję, którą uznawała za wzór. Według czołowego myśliciela Veblena instytucja jest utartym zwyczajowo sposobem na regulowanie procesów życiowych społeczeństwa w odniesieniu do środowiska materialnego, w którym dane społeczeństwo żyje. Instytucje kształtują nie tylko życie ludzkie, ale również społeczne, a przez zbiorowe działania mogą prowokować do przymusu, dyskryminacji, nieuczciwej konkurencji czy przemocy.
Historia ekonomii instytucjonalnej
Według oficjalnych źródeł nurt ekonomii instytucjonalnej został zainicjowany przez Veblena. Nie wszyscy sobie zdają sprawę, że już wcześniej znaczenie takiego podejścia doceniał Adam Smith. Ekonomia instytucjonalna oczywiście na samym początku miała nie tylko zwolenników, ale również przeciwników. Dopiero w drugiej połowie lat 40 XX wieku ekonomia instytucjonalna została przyłączona do nauk socjologicznych, była ona wtedy bardzo szanowana przez ekonomistów. Dopiero 30 lat później powstała inicjatywa o ponownym przywróceniu ekonomii instytucjonalnej. Wtedy jednak pojawiła się nowa ekonomia instytucjonalna.
Nowa ekonomia instytucjonalna
Z powodu globalnego kryzysu gospodarczego zostały stworzone nowe nurty ekonomiczne, które miały na celu poprawienie sytuacji finansowej państwa. Właśnie wtedy powstała także ekonomia instytucjonalna. W Polsce również istniało bardzo duże zainteresowanie ekonomią instytucjonalną, która bardzo dobrze pasowała do ówczesnej sytuacji kraju.
Instytucjonaliści utożsamiali ekonomię z systemem instytucji, który:
- zapewnia ciągłość mechanizmów oraz zasad
- pozwala na dostarczenie znacznie większego stopnia przewidywalności zachowań innych członków społeczeństwa
- umożliwia na zrównoważenie różnych potrzeb członków społeczeństwa
- nakazuje im przestrzeganie zasad zachowania, które są w interesie społeczeństwa, umożliwiając im na wybór strategii gry