Cele mają istotne znaczenie w skutecznym działaniu organizacji i spełniają szereg funkcji. Cele to dążenie do uzyskania określonego stanu i w zarządzaniu wymagają zaangażowania menedżerów wszystkich szczebli.
Cele w funkcjonowaniu organizacji pełnią cztery bardzo ważne funkcje:
- są wskazówką i nadają kierunek działaniom wszystkim pracownikom organizacji, pozwalają wszystkim zrozumieć, dokąd zmierza organizacja
- wpływają na proces planowania, bez celów nie ma dobrego i skutecznego planowania, które z kolei wpływa na wyznaczanie nowych celów w przyszłości
- cele są źródłem motywacji dla pracowników, dobrze sformułowane i konkretne cele, o umiarkowanym stopniu trudności, mogą być motywatorem i napędzać pracowników do cięższej pracy, zwłaszcza gdy osiągnięcie celu wiąże się z otrzymaniem jakiejś gratyfikacji
- cele to niezawodny mechanizm kontroli i oceny, oznacza to, ze przyszłe osiągnięcia można ocenić w oparciu o stopień realizacji ustalonych, teraźniejszych celów.
Rodzaje celów:
Firmy ustalają cele różnego rodzaju, które różnią się ramami czasowymi, dziedziną i szczeblem.
Szczebel - cele określane są na rożnych szczeblach i dla różnych szczebli. Podstawowe szczeble celów obejmują misję, cele strategiczne, taktyczne oraz operacyjne:
- misja (powołanie) to zdefiniowanie podstawowego, unikatowego celu, który wyróżnia organizację wśród konkurencji i ukierunkowuje jej działanie
- cele strategiczne to cele ustalone na najwyższym szczeblu kierownictwa i dla najwyższego kierownictwa i dotyczą ogólnych spraw, w szerokim kontekście
- cele taktyczne są wyznaczane na średnim szczeblu i dla menedżerów średniego szczebla organizacji i dotyczą sposobów operacjonalizacji działań koniecznych do osiągnięcia celów strategicznych
- cele operacyjne określane są dla menedżerów niższego szczebla i odnoszą się do krótkookresowych spraw i problemów związanych z celami taktycznymi
Dziedzina - firmy ustalają cele dla różnych dziedzin, inne cele formułuje się dla firmy produkcyjnej, inne dla firmy usługowej.
Ramy czasowe - konkretne cele ustalone są w konkretnym horyzoncie czasowym. Cele strategiczne to cele długookresowe, cele taktyczne są średnioterminowe, a cele operacyjne są krótkofalowe. Ramy czasowy są powiązane ze szczeblami.
Odpowiedzialność za ustalanie celów.
Wszyscy menedżerowie powinni brać udział w procesie formułowania celów całej organizacji, jednak w rzeczywistości każdy odpowiada za określanie celów na poziomie swojego szczebla. Misja organizacji i cele strategiczne są ustalane przez zarząd i menedżerów najwyższego szczebla. Cele taktyczne ustalane są przez menedżerów najwyższego i średniego szczebla, na końcu cele operacyjne określają menedżerowie średniego i najniższego szczebla.
Zarządzanie wielorakimi celami.
Firmy ustalają wiele różnych, czasem sprzecznych i konfliktowych ze sobą rodzajów celów. Aby rozwiązać problem niespójności celów, menedżerowie muszą rozumieć koncepcję optymalizacji. Optymalizacja wymaga równoważenia oraz godzenia ewentualnych konfliktów pomiędzy rożnymi celami.